Месец: м.г

На почетокот на месецот, беа објавени резултатите за истражувањето на јавното мислење, „Спорот за името 2018-та“, кое четврти пат го прават Македонскиот центар за меѓународна соработка (МЦМС) и Институтот за демократија, а е спроведено од М-проспект, за што пишував во претходниот коментар. Неколкуте клучни наоди се дека постои висок отпор кон можен компромис за името, на повеќето прашања доминира ставот „зачувување на името“, и Владата се соочува со отпор и на прашања како мерките за градење доверба, дека се продлабочува етничкиот јаз меѓу етничките Македонци и етничките Албанци, а дека можноста за компромис е базирана на идентитетот како крајна црвена линија и деликатен баланс на евроатлантските интеграции, стравот од нови барања од Грција и стравот од национален раскол. Деликатен баланс на последните три, бидејќи покрај истрајноста во зачувување на националниот идентитет, тие три фактори влијаат на јавното мислење.

Граѓаните ги сметаат јазикот (27,4 отсто), Уставот (23,5 отсто) и државјанство (23,1 отсто) најважни за националниот идентитет, а Уставот и уставното име бедем за негова одбрана. Скоро половина од граѓаните (45,1 отсто) веруваат дека со промена на уставното име ќе се промени идентитетот, 17,8 отсто сметаат дека во ниедна ситуација нема да се промени македонскиот идентитет. Големо мнозинство граѓани (73,8 отсто) мислат дека промена на уставното име ќе влијае, многу или донекаде, на идентитетот. Оттука е голем отпорот за промена на Уставот, односно 48,3 отсто граѓани и 60,7 отсто етнички Македонци се против каква било промена на Уставот, без разлика дали се тоа одредби за името или за други прашања. Промена на Уставот за дефинирање на меѓународно име е прифатливо за 18,3 отсто од граѓаните.

Read more

Минатата седмица беа објавени резултатите од истражувањето на јавното мислење „Спорот за името 2018“, кое четврти пат го прават Македонскиот центар за меѓународна соработка (МЦМС) и Институтот за демократија. Истражувањето е спроведено од „М-проспект“, а јас бев еден од истражувачите и автори. Неколкуте клучни наоди се дека постои висок отпор кон можен компромис за името, дека се продлабочува етничкиот јаз, а дека можноста за компромис е базирана на идентитетот како крајна црвена линија и деликатен баланс на евроатлантските интеграции, стравот од нови барања од Грција и стравот од национален раскол.

Иако помалку во споредба со 2013 година, секој втор граѓанин е против каква било промена на името, како и двајца од тројца етнички Македонци. За другите се прифатливи опции од двојна формула до ерга омнес. Притоа ерга омнес е прифатливо за еден од десет граѓани, истовремено тоа е најмалку прифатливо решение за повеќето граѓани. Значајно е дека се продлабочува јазот меѓу етничките Македонци и етничките Албанци во однос на решението. Во ставовите за „зачувување на името“ наспроти „евроатлантските интеграции“, 44,6% од етничките Македонци би избрале зачувување на името (64,9 % во 2013 г.), а 90,1% етнички Албанци би избрале евроатлантски интеграции (68 % во 2013 г.). Во ставовите за решение, тоа што е најприфатливо за етничките Македонци „никаква промена“ (59,6%) е најмалку прифатливо за етничките Албанци (40,8%), и обратно, тоа што е најприфатливо за етничките Албанци „ерга омнес“ (42,3%) е најмалку прифатливо за етничките Македонци (50,6%).

Read more

Предминатата седмица започнав со коментари за демографската катастрофа во Источна Европа и Македонија („Демографска катастрофа во екскомунистичките земји“), како и причините за тоа („Потрага по подобар живот – причина за демографската катастрофа“). Додека повеќето земји се соочуваат со популациски пораст, екскомунистичките држави во Европа се соочуваат со демографска катастрофа. Источна Европа се соочува со „масивна загуба на популација, невидена во мирновременски услови“. Најмалку 11 земји имале загуба на население повеќе од 10 проценти од 1989 година. ОН проценуваат дека Источна Европа имала 292 милиони луѓе во 2017 година, или околу 18 милиони помалку отколку во 1989 година, или околу 6 проценти намалување.

Во Македонија поради неспроведување на пописот не се познати точните бројки, но со вкрстување податоци од повеќе избори може да се претпостави дека во моментот во Македонија живеат малку над 1,8 милион луѓе и губиток на население од околу 10 проценти. Генерално се наведуваат три причини за демографската катастрофа на Источна Европа: емиграцијата, паѓањето на стапката на раѓање, при сѐ уште високи стапки на смртност. Слични се причините и во Македонија. Од некогашната висока стапка на фертилитет од 3,84 во 1960-тите, во првите години на независна Македонија таа изнесува 2,21, а во 2016 година паѓа на само 1,5. Во истражување на МЦМС и ТВ Телма од април 2017 година, околу 40 проценти од граѓаните би сакале да се иселат од земјата, а водечките причини за иселување се повисок стандард (25 проценти), барање работа (23,2), нестабилната политичка состојба (14,9), можности за образование (8,1), услови за кариера (10,9) и различен животен стил (4,9). Профилот на граѓанин што сака да се исели е граѓанин што смета дека во Македонија не може да се напредува со напорна работа, не е задоволен со местото на живеење, има завршено средно или повисоко образовани и е на помлада возраст.

Read more

Во коментарот од минатата седмица „Демографска катастрофа во екскомунистичките земји“ пишував за една од мантрите дека е неопходно наше членство во НАТО и во ЕУ за да се задржат луѓето и да се спречи демографската катастрофа во земјата. Со тоа што во Македонија е многу тешко да се утврдат фактите, бидејќи нема спроведено попис од 2002 година. Просдсмовските активисти, повикувајќи се на разни извештаи, говореа за најмалку 300.000 емигрирани од земјата, што би значело дека околу 15 проценти од граѓаните емигрирале. Од друга страна, Државната изборна комисија, со вкрстување многу бази на податоци, утврди дека околу 170.000 гласачи не се во земјата и тие беа ставени во посебна гласачка листа. Оттука, може да се заклучи дека најверојатно во моментот во Македонија живеат малку над 1,8 милион луѓе и губиток на население од околу 10 проценти. Таков демографски пад би имал значајни демографски, економски и политички последици и потреба да се разгледаат причините и можните решенија.

Додека повеќето се соочуваат со популациски пораст, екскомунистичките држави во Европа се соочуваат со демографска катастрофа. Источна Европа се соочува со „масивна загуба на популација, невидена во мирновременски услови“. Најмалку 11 земји имале загуба на население повеќе од 10 проценти од 1989 година, вклучувајќи ги Бугарија, Романија, Украина. Летонија има изгубено 27 проценти, Литванија 23 проценти, Бугарија и Босна и Херцеговина 21 процент. ОН проценуваат дека Источна Европа имала 292 милиони луѓе во 2017 година, или околу 18 милиони помалку отколку во 1989 година, или околу 6 проценти намалување. Меѓу земјите на листата има земји што се членки и што не се членки на НАТО и на ЕУ. Бугарија е членка на НАТО од 2004 година и на ЕУ од 2007 година и е прва на светот по загуба на население! Тоа води до почетната хипотеза дека за да ги зачуваме луѓето треба да влеземе во НАТО и во ЕУ. Камо среќа да е толку едноставно! Но не е толку едноставно и затоа треба многу сериозна анализа на причините и сеопфатни мерки за справување со демографската катастрофа.

Read more