Месец: м.г

Минатата недела редовната посета на Штефан Филе, еврокомесарот за проширување, предизвика редица нa реакции. Се редеа написи: „Брисел повторно бара алиби за да ги одложи преговорите“, „Македонија пак ги заплетка евробирократите“, „Никој нема идеални добрососедски односи“, „Имаме ли друга опција освен евроболшевизмот“. Реакциите следуваа на спомнувањето на добрососедските односи, како, во досега познат контекст со Грција, првпат и со Бугарија. Што е тоа што толку нè погодува што за краток период му се посветија толку насловни страници и коментари? Чувството на оспорување, добрососедските односи или Бугарија, или сè заедно?

Македонија е заробена во чувството на загрозеност или општествената (социетална) безбедност: „способноста на општеството да истрае во својот есенцијален карактер во променливи услови и можни или актуелни закани“. На тоа, од различни агли, досега се навратив двапати и тоа во „Мултикултурата – проклетство или богатство“ и „За кого работи времето“.

Во Македонија истрајуваме веќе долго време. Не говорам само за нашите „предци, за жртвите и посветеноста во нивните заложби и борба за создавање самостојна и суверена држава Македонија“ , ниту само за Илинденското востание или Народноослободителната војна, туку и за сегашните генерации. Македонија овие 21 година независност помина тројна транзиција: од федерална единица во независна држава; од авторитарен систем во демократија и од планско стопанство во пазарна економија. И сето тоа под постојани блокади од Грција, со чувство на непринципиелна поддршка на САД и ЕУ, до сомневање дека „Брисел сè уште не успева да се помири со фактот дека Македонија и Македонците постојат“.

Но „македонскиот народ е посилен од секоја сила и има докажан нагон за самоодржување“. Ние веќе плативме висока цена за нашето право да бидеме дел од независните нации, да бидеме дел од 193-те членки на Обединетите нации (ОН). Нашиот пат во независноста, почнува да личи на „Најдолгиот пат“. И сè до тука е така! Но не смееме да западнеме во стапицата на жртва – само нам ни е најтешко!

Read more

Прашањето на реинтеграцијата на учесниците и жртвите од воениот конфликт во 2001 г. уште еднаш ги разбранува македонското општество и политика. Македонија којзнае по кој пат страда поради постконфликтните пропусти направени пред десетина години. Пропусти, бидејќи постконфликтните мерки на градење на доверба треба да вклучуваат реинтеграцијата на засегнатите луѓе, што не беше направено сеопфатно. Реинтеграцијата се однесува на повеќе групи: на воените учесници и воените жртви (воени инвалиди, загинати), цивилните жртви (загинати, цивилни инвалиди, киднапирани и исчезнати лица) и бегалците и раселените лица. Во Охридскиот рамковен договор (ОРД) се предвидени мерки само за бегалците/раселените лица, иако и нивното прашање сè уште е не е целосно решено.

Реинтеграција или ресоцијализација на воените учесници е подолгорочен процес на враќање на демобилизираните лица во „цивилен статус“. Во нашиот случај, од нејасни причини, реинтеграцијата воопшто не е предвидена во ОРД, мерките за реинтеграција се запоставени после конфликтот, не се побарани средства од меѓународната заедница за таа цел… Дополнително при демобилизацијата е пропуштено да се евидентираат воените учесниците, така што не постојат точни информации за нив. Спроведени се малобројни активности за социоекономска поддршка на дел од овие лица главно со залагање на граѓански организации. Тогаш пропуштеното, тешко се надоместува сега.

Во безбедносните сили на Македонија (бранителите) учествувале околу 7.000 лица. Јавно не е познат точниот број, поради што, меѓу другото, не можат да се предвидат финансиските ефекти за обезбедените права. Безбедносните сили дадоа над 70 жртви и над 340 ранети. Чекор напред во реинтеграцијата на бранителите е направен со донесувањето на Законот за посебните права на припадниците на безбедносните сили во јануари 2002 г. со кои се уредуваат правата во здравствената заштита, вработувањето, семејна пензија, парична помош, станбено згрижување и образование. Законот во најголема мера се однесува на воените инвалиди и на семејствата на загинатите, а другите бранители реално имаат две права: бесплатно високо образование и предност при вработување во јавни институции. Поради пропусти во законот во 2002 г. како неуредување на семејната пензија, извршени се измени и дополнувања на законот во 2003, 2004 и 2007 г. Но, дел од одредбите во овој Закон се укинати од Уставниот суд, по што од поранешните припадници од безбедносните сили е барано да ја вратат отштетата, што доведува до огромен и оправдан револт. Бранителите бараат утврдување на статусот учесник во воените дејствија во 2001 година, како и уредување на претходно укинатиот надоместок.

Read more

По „работното лето“ на опозицискиот СДСМ, во основа неформален почеток на кампањата за локалните избори 2013 г., настанот во „Слупчане“ донесе пресврт во политичката агенда. За излез од состојбите се заговараат неколку решенија од техничка влада и предвремени собраниски избори до формирање на нова Влада на ново собраниски мнозинство, со можност таа Влада да ја води премиер-етнички Албанец. Како стратегиски цели на техничката или новата Влада се споменуваат решавањето на спорот со името и барања на етничките Албанци од јазикот до буџетот.

Треба да се појде од можните теории за генезата на сегашната криза да се дојде до можните конструктивни решенија. Серијата на инциденти од „Слупчане“ до „пременувањата на училиштата во Чаир“, може да се поврзани со зголемен притисок за решавање на спорот за името од страна на ДУИ, како директен политички губитник од застојот на евроатлантските интеграции. Да се потсетиме два клучни ресори за евроатлантските интеграции, за ЕУ-интеграции и за одбрана, се предводени од кадри на ДУИ. Дополнително, настаните кај нас мора секогаш да се набљудуваат и од регионален аспект, особено од развојот на Косово: неговата целосна независност, како и најавите за продолжување на косовско-српските преговори.

Но исто толку е можно да настаните повеќе да се тактики во борбата за власт, отколку за остварување на одредени стратешки цели. Дел од случувањата укажуваат на тактики во внатреетнички партиски натпревар. Опозицијата досега беше во мобилизација со партиските митинзи, градењето на коалиции, вклучувајќи и меѓуетничката на СДСМ и ДПА, како и во подгревање на социјалното незадоволство. СДСМ и ДПА донекаде го диктираа ритамот, сè досега. Во моментот, ДУИ успева да го врати ареалот на чувар на етничките права на Албанците, а ВМРО-ДПМНЕ примарно се насочи во неутрализирање на Достоинство и на десните партии во здружената опозиција, како и во обесхрабрување на национално определените гласачи во поддршката на здружената опозиција. Сè дотука целите се примарно внатре етнички.

Одговорот на СДСМ е повторно тактички, вклучувајќи негации на претходни постапки. СДСМ се одлучува да го поддржи предлог-законот за бранители. СДСМ со тоа сака да го интензивира конфликтот меѓу ДУИ и ВМРО-ДПМНЕ, во надеж дека тоа ќе ја продлабочи Владината криза и ќе доведе до можност за нова Влада – техничка влада или со ново собраниско мнозинство. Но СДСМ со тоа одлучи Владината криза да ја трансформира во меѓуетничка криза. СДСМ ја заборави и во старт ја поткопа својата меѓуетничка коалиција со ДПА, со која се најдоа на спротивната страна, и во Собранието доведе до етничка, а не партиска, поделба на пратениците. По подолг период се соочуваме со можна етничка мајоризација во Собранието, со можни поголеми реперкусии. Мораме да ја избегнеме мајоризацијата на етничка основа во Собранието и да се пристапи кон конструктивно решавање на проблемите, принцип договорен со Охридскиот рамковен договор. Кои се можните решенија?

Read more