м.г – Меѓутоа

Зошто ни треба шумарот?

29/08/2013 by Сашо Клековски

„Фала ти, ама, да бидам искрен, не го прочитав (м.з. извештајот на комисијата за 24 декември). Мене друго ме интересира: има ли некој проблем што ние сами со разговор, без посредници, можеме да го решиме? Никогаш досега тоа не се случило. Што докажува тоа? Дваесет и две години, сè некој друг ни ги решава проблемите што сами си ги создаваме. И тогаш, кукаме, плачеме, меѓусебно се плукаме кај странциве, за тие да ни го решат проблемот. Што ти кажува тоа?“ Ова беше одговорот на пријател со кого го споделив Извештајот за испитување на настаните во Собранието на 24.12.2012 година. На новите медиуми, коментари како „очигледно (м.з. извештајот) пишуван на англиски јазик, потоа преведуван на македонски“ или „напишан во Брисел, потоа прилагодуван“. Дали овие тврдења се точни? Ако, да зошто е тоа така?

За извештајот за испитување на настаните во Собранието на 24.12.2012 година не треба да се анализираат формулациите, суптилни, вешти, типични за англоамериканската или европската политика, за да се види вмешаноста на странците или поточно Европската Унија, и на политичко и на стручно ниво. Тоа не е тајна, напишано е во самиот извештај. Извештајот во воведот ја наведува основата за работата на комисијата, т.н. Мартовски договор на политичките партии СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ и ЕУ. Според формулацијата комесарот Штефан Филе не бил само медијатор во мартовскиот договор, туку ЕУ е страна во договорот. Во воведот се изразува благодарноста на Даниел Тарчус и Петер Ванхут, набљудувачи-експерти од ЕУ кои помогнале во анализата и споредбените искуства. На деветтата работна средба биле нотирани препораките на ЕУ и бил предложен првиот нацрт. Во извештајот има целосен опис за политичкото и стручното учество на ЕУ. На крај потврдено и со прес-изјавата на комесарот Штефан Филе на денот на потпишувањето.

еМагазин: Секоја мака на почеток, носи повеќе добивка потоа

27/08/2013 by Сашо Клековски

Сашо Клековски, аналитичар, пораснал во скопската населба Автокоманда, во мал стан во кој што живееле две генерации.

„Во тој период Автокоманда беше маало на Егејци. Сите мои комшии беа Егејци. Растев дома, бидејќи не сакав во градинка. Тоа беше моето прво одбивање на авторитет. Во градинка одбив да јадам салама и добив ќотек од воспитувачката…“, раскажува Клековски, кој и самиот има потекло од Егејска Македонија, по татко му, кој е родум од леринско.

Неговата мајка Убавка, работела во „Комерцијална банка“, а татко му Панде во „Електро Скопје“ (ЕСМ).

„Од денешна перспектива се восхитувам како моите родители и покрај многубројните обврски успееа добро да ме воспитат и насочат.“

Дедо му Тасе (од страната на татко му) бил парализиран и се движел со количка.

„Уште од мал станав осетлив за ранливите групи. И покрај тоа што беше во количка, дедо ми излегуваше надвор и си ги извршуваше сите обврски. И баба ми Роса и дедо ми беа големи борци и се грижеа нивните две деца да можат да се образуваат. Од тоа сфатив дека единствено со вложување во образование можеш да оствариш одржлива социјална промена“.

Баба му Анѓа и дедо му Апостол, од страната на мајка му живееле во Гостивар.

„Тие имаа мала фарма со кокошки, мисирки и куче. Одењето кај нив ми беше интересна можност да запознаам и друг начин на живеење. Сите овие искувства од детството, постојаното среќавање со различноста придонесоа да го осознаам повеќекратниот плурализам во едноумието…“.

Локални или национални херои?

22/08/2013 by Администратор

„Центар немал право да гради споменици и мостови“, „централната власт без законска оправданост префрлила 58 милиони евра“ беа насловите по објавувањето на „Прв извештај за вклученоста на Центар во ‘Скопје 2014’“ од авторите Слаѓана Тасева и Драган Малиновски, избрани со решение на градоначалникот Андреј Жерновски.

Извештајот е анализа на правната рамка, на постапките за подигање на спомениците и на постапките за јавни набавки. Во него се заклучува: (1) „Центар немал надлежност за ваков тип на објекти“, како што и (2) „немала надлежност за објекти на реката Вардар“, (3) „градоначалникот на је контролирал законитоста на прописите донесени од советот“, (4) „сериозно нарушено функционирање на правната држава“, (5) „средства за оваа намена од централниот буџет на сметката на Центар нема законска оправданост“, (6) „реализација се одвивала на начин кој создава простор за нерегуларности и злоупотреба на буџетските средства“, (7) „во многу значајни фази од постапката реализацијата била оставена без јасно видлива и ефективна контрола“.

Четири од заклучоците, тоа првиот, третиот, четвртиот и петтиот, се засноваат на Законот за меморијалните споменици и спомен-обележјата (ЗМССО). И сите четири се засноваат на ограничена анализа на законот, без анализа на споредбени случаи и без да се има во предвид одлуката на Уставниот суд.

Според извештајот, а врз основа на членовите 2,3,4 и 5 од ЗМССО, Центар подигнал меморијални споменици – монументални дела (чл. 3), а не спомен обележја – скулптури, фонтани (чл.4). Првите меморијалните споменици се надлежност на Собранието, а вторите, спомен-обележјата се надлежност на локалната самоуправа (чл. 5). Авторите се повикуваат на одредувањето дека меморијален споменик се подига за „настани и личности од исклучително значење“, а спомен-одбележја за „локално значење“. Но при тоа никаде не наведуваат дека и меморијални споменици и спомен-обележја се подигаат за настани и личности од членот 2 во кој член е уредено за кои настани и личности може да се подигне споменик. Од тука произлегува дека и меморијалните споменици и спомен-одбележјата може да бидат за исти настани и личности, можат да бидат скулптури и фонтани, а разликата меѓу меморијалните споменици и спомен-одбележјата се сведува на нивната монументалност. А што е монументално, а што не, е многу субјективно прашање. Тоа го прави законот фактички неприменлив во разграничување на меморијалните споменици и спомен-одбележјата и на надлежностите на Собранието и на локалната самоуправа. А Собранието реагирало, но на друга, етничка основа, но закажаната седница на Комитетот за односи меѓу заедниците во 2010 година никогаш не е одржана.

Рамковниот – баран и оспоруван

15/08/2013 by Сашо Клековски

Ова година август како да не е месец за одмори! Али Ахмети го отвори месецот со иницијативата за спорот за името, која падна во „сенка“ на сечата на дрвата пред хотел Бристол – Скопје. Неделава почна со првичните наоди од комисијата на општина Центар за ревизија на проектот „Скопје 2014“. Сите овие настани заслужуваат анализа и коментар, но можеби понатаму, сега за нешто друго. Неделава помина и 13 август – дванаесетгодишнината од потпишувањето на рамковниот договор. Помина без ниедна насловна страница на главните дневни весници на македонски јазик, со кратки агенциски вести и ретки пошироки коментари. Тоа е така зошто рамковниот договор не функционира или зошто функционира, или е нешто трето во прашање?

Не ретко рамковниот договор е оспоруван, дека не е решение, дека лошо се спроведува… Некои од критиките на Охридскиот рамковен договор или се неоправдани, или не нудат алтернатива. Често во расправите се убедувам со соговорниците дека квалитетот може да се мери исклучиво преку споредба меѓу најмалку два модели, решенија… бидејќи критики на еден модел, да кажеш дека нешто не чини, без понуда на подобра алтернатива се беспредметни.

Секоја оценка на рамковниот договор мора да се заснова на оценување на постигнувањето на целите (интеграција на Македонија во евроатлантската заедница, развој на демократијата, граѓанското општество и мултукултурното општество), принципите (конструктивно разрешување на проблеми, територијален интегритет и унитарност, локална самоуправа, мултиетничкиот карактер одразен во јавниот живот, развојност во согласност со меѓународните стандарди) и очекуваните резултати (прекин на непријателства; развој на децентрализирана власт; недискриминација и правична застапеност; заштита од мајоризација; идентитет, култура, јазик, образование).

И Македонија и евроатлантски интеграции!

01/08/2013 by Сашо Клековски

Пред некое време надворешен соработник на „Дневник“ ме праша дали сите надворешни соработници на „Нова Македонија“ се против промена на името. Не сум ги погледнал работите од тој агол, но за мене лично можев да одговорам, да, јас сум против промена на името Република Македонија. Но од друга страна се залагам за евроатлантските интеграции на Македонија. Дали овие два стремежи може да коегзистираат во сегашниов контекст?

Првиот став, против промена на името, е одраз на моето право на самоидентификација и културен идентитет. Таквиот мој став е вкоренет во традицијата, да запаметиме кои сме и од каде доаѓаме. Кога говорам за традицијата, говорам за опстојувањето, за „предците, за жртвите и посветеноста во нивните заложби и борба за создавање самостојна и суверена држава Македонија“. И жртвите, барем за мене, не се апстрактни и далечни. Тие се конкретни и блиски. Семејството на мајка ми, Апостоловски од село Леуново, мавровскиот крај, изгубиле сè кога целото село и нивната куќа се запалени во 1943 година. Семејството на татко ми, Клековски, од село Прекопана, до планинскиот врв Вич, леринскиот крај, изгубиле сè кога целото село и нивната куќа се запалени во 1947 година. Ја жртвувале својата благосостојба за нивниот избор – слободна Македонија! Да го заборавам тоа е како да плукнам на гробовите на моите предци! И ова повикување на традицијата не е само вмровско – и двете семејства, како и селата, биле партизански, биле слободарски. Така ме учеа и југословенските комунисти, најдобро илустрирано со слоганот „Боље гроб, него роб“, од протестите против пактот со нацистите во 1941 година.

Но ставот против промена на името, не е вкоренет само во традицијата. Тој е заснован и на неприкосновеното право за самоидентификација. Тоа право модерните држави го гарантираат за малцинствата, па како може да се оспори на цел народ. Но како постојано ме потсетува еден пријател, слободата не се добива, за нејзе треба да се избориш. Мора да го изодиме „најдолгиот пат“ на градење на независна нација. Мора да истраеме, да опстоиме! Како што опстоивме кога беше донесена Лисабонската декларација во 1992 година. Или кога во 2004 година Советот на Европа се обиде да ни го смени идентитетот, на што сите заедно одговоривме „Кажи Македонија – Не ме фиромирај!“.